گراودین تپه

گراودین تپّه

تپه ای قدیمی و دست ساز در شمال غربی گلوگاه امروزی در محوطه ی شمالیِ روستای خورشید کلا مربوط به عصر آهن بوده و در 26 اسفندسال 1386 شمسی با شماره ی (22024) به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است . بوهلر می نویسد : « پس از طی نیم فرسخ از قریه ی خورشید کلا در امتداد جنوب به شمال، تپه ی گراودین قرار دارد که از جهت سوق الجیشی، حائز اهمیت بوده و سنگر تفنگچیانِ کنار مرداب بوده است.« ( بوهلر، 1357 ، 84 و 76) (1) تپه ی گراودین، از جهت آنکه نبرد بین کریم خان زند و محمد حسن خان قاجار در این مکان رخ داده، در تاریخ کلباد شهرت دارد. پس از ضعف و افول حکومت افشاریه، کریم خان زند برای کسب قدرت به جنگ رقیب خود، محمد حسن خان قاجار رفت و در گراودین تپه ی منطقه ی کلباد در سال (1171 ق ) میان آنها جنگ درگرفت. « میرزا ابراهیم » درباره ی این جنگ می نویسد : « در صحرای گراودین از محال کلبادِ اشرف، محمد حسن خان قاجار را کشتند وسرش را بالای نیزه گذاشتند و پسران وی با قوم و قبیله ی خود همگی فرار کرده، به میان ترکمانان رفتند تا آنکه پس از چهارسال در برابر کریم خان، اظهار اطاعت نمودند .» ( میرزا ابراهیم ، 2535 ،74) (2) درباره ی چگونگی قتل محمد حسن خان قاجار و دلایل شکست سپاه قاجار در بحث اهمیت نظامی و سیاسی کلباد، سخن گفته شده است . از دیگر رویدادهای منطقه ی گراودین تپه، تأسیس پایگاه دریایی توسط «کنت وینوویچ« روسی در این مکان بوده است. رابینو، می نویسد: « پس از آن که آقامحمدخان قاجار از اشغال اشرف به وسیله کنت وینوویچ ( یکی از فرمانده های دریایی روس ها بوده و پس از اجازه از شاه ایران و تأسیس پایگاه دریایی در جزیره آشوراده، مأمور شد تا مرکزی در جنوب شرقی دریای خزر بسازد که او، اشرف را انتخاب کرد ) جلوگیری نمود، وی ناگزیر شد نقشه ی خود را تغییر داده و بجای آن، برجی در قراودین ( گراودین ) نزدیک گلوگاه بسازد .کنت، در واقع قصد ایجاد یک ایستگاه دائمی در یکی از جزایر خلیج استرآباد را داشت و بنا بوده نام « ملی تونیس» یعنی جزیره ی زنبوران عسل را برآن بگذارد. این بنا، بعدها به فرمان آقامحمدخان تخریب گردید. ( رابینو،1365 ،112).(3)

برگرفته از مقاله " جغرافیای تاریخی کُلباد " نوشته سید حسین اظهری لمراسکی

منابع

1- بوهلر،الکساندر،سفرنامه و جغرافیای مازندران و گیلان،به کوشش م.پ.جکتاجی، لاهیجان: نشر گیل،1375ش.

2- میرزا ابراهیم،سفرنامه استراباد و مازندران،به کوشش مسعود گلزاری، تهران: بنیاد فرهنگ ایران،(2535).

3-رابینو،ه.ل.،مازندران و استراباد،ترجمه غلامعلی وحید مازندرانی،چ3، تهران:انتشارات علمی فرهنگی،1365ش.